A NDAHET KOMBI YNË SA HERË SHEMBET DHEU NË KALIMASH?

Në Republikën e Shqipërisë (e jo në Shqipëri) dhe në atë të Kosovës, mungon politika legale që mbështet idenë e bashkimit kombëtar. Edhe atëherë kur flitet për këtë, kjo është e mbështjellë më shumë me elemente partiake, sesa kombëtare.Cila është çështja në këtë kohë të hyrjeve në organizata mbishtetërore a mbikombëtare… A duhet që fillimisht të integrohesh, ndaras, apo më parë duhet bashkimi, e pastaj inkuadrimi? Ideja e bashkimit në një vend tjetër, është e prirë të mos jap asnjëherë atë që thuhet se ky është bashkimi!Dekadave të fundit më të madhe flitet për zvogëlimin e rëndësisë së shteteve sovrane apo për pranimin e zbehjes së identiteteve të tyre kombëtare. Por, tri gjëra janë të pranishme në këtë mishmash idesh a preokupimesh. E para, ‘asnjë shtet nuk e harron territorin e tij’. E dyta, ‘mund ta vendosni një francez në Gjermani, por, ai, asnjëherë më shumë nuk do ta ndiejë veten të qenit francez’. Dhe, e treta, shtetet dhe kombet, padyshim se, nuk janë të mjaftueshme për vetvete.Shkalla e sotshme e zhvillimit, “i detyron” të gjitha kombet dhe shtetet e botës të hyjnë në kontakte dhe lidhje të shumëllojshme reciproke, fjala vjen: politike, ekonomike, deri te ato arsimore-kulturore. Andaj, duke qenë se kjo është prezente tek të gjithë, e po ashtu edhe dallueshmëria, “të gjithë” e kanë pranuar (të paktën në ide) ‘unifikimin në diversitet’. Duke e pranuar një dallim të tillë, ato nuk priren të jenë më ndryshe. Madje shtetet që e propagandojnë këtë janë aq të fuqishme sa të mos ndryshojnë vetën.Sot ekziston ideja, të paktën ndër shqiptarë se, duke hyrë në Bashkimin Evropian, nënkuptojmë edhe bashkimin kombëtar, nën një ombrellë tjetër. Por, një ide tjetër e kundërt me këtë, është se, më parë duhet të arrihet ky bashkim, e pastaj, të tillë të hymë në këtë organizatë shtetesh. Dhe, e fundit, se, duke bërë një organizim të tillë, rëndësia e identitetit kombëtar po zbehet, sepse, shtetet në mënyrë vullnetare, përmes një kontrate po heqin dorë nga disa pjesë të tyre, për ideale më të rëndësishme, që nuk janë në kundërshtim as me identitetet e tyre, porse, kjo heqje dorë nënkupton ta pranosh edhe tjetrin dhe të pranohesh nga tjetri.Pra, të bashkuar në dallueshmëri, është slogani që mëton të realizohet kjo gjë. Prandaj, ideja e tretë, më së shumti i kundërvihet idesë së bashkimit kombëtar si fillim, e më pak idesë së parë, ku bashkimin mund ta realizojmë dikund tjetër.Në rastin e shqiptarëve gjendja është pak më ndryshe, sepse, për dallim nga të tjerët, hyrja në Bashkimin Evropian dhe pranimi i të tjerëve ashtu siç janë, bëhet duke mos qenë në gjendje të japësh vlerësime për të tjerët, në fakt, më i rëndësishëm është opinioni i tyre për ne.Në qershorin e kaluar kishte një shfaqje që thoshte se shqiptarët po bashkohen. U tha te Kalimashi. Por, ishte shumë e pasinqertë. Llaf goje. Aty për kombin si një dhe të parin, u fol më shumë nën valëvitjen e flamujve partiak, sesa atij kombëtar. Kjo ishte një shfaqje politike e kryetarit të PD-së, Sali Berishës, në prag të zgjedhjeve të qershorit, dhe se nuk ishte një paradë ku kalonin dy liderë që synonin të shembnin përnjëmend atë që nuk lejon bashkimin. E që kjo ishte një propagandë e çartë politike, e tregon përngutja që ajo shembja simbolike të bëhej pak para se të votohej. Nëse kjo rrugë është bashkuese e kombit, atëherë a i bie kjo që sa herë shembet dheu në tunel, të ndahemi?! Apo sa herë që ndodh e kundërta, të bashkohemi?!Sigurisht se ky është një ironizim i gjithë kësaj që po ndodh. Shqiptarët as nuk do të bashkohen, e as nuk do të ndahen, sa herë t’i teket prirjeve natyrore apo ligjeve të gravitetit. Qoftë edhe kur dheu mbahet apo e mbajnë, shqiptarët nuk i bashkon kjo gjë. Madje është e çuditshme ta quash “rrugë e kombit” kur përmes saj interesat ekonomike do t’i realizojnë edhe vendet tjera që kanë ambicie territoriale në dëm të Shqipërisë.Një Republikë e Shqipërisë që nuk ka politikë legale për bashkimin e kombit, dhe një Kosovë që nuk është e ndërtuar në historinë e së kaluarës, nuk mund të japin si rezultat bashkimin klasik. Kosova nuk është e projektuar në bazë të së shkuarës (në bazë të historisë që është e përbashkët), por në idenë e asaj që do të ndodh, asaj që nuk dihet se çfarë do të jetë, por që shihet me optimizëm.Merreni Preambulën (Pjesa Ideore) e Kushtetutës së Kosovës, aty duke mos shkruar për të shkuarën vihet në pikëpyetje nëse ka ndodhur ndonjëherë. Në këtë pjesë thuajse gjithçka është e përqendruar në të ardhmen, fjala vjen sikurse në fillim të saj, e që është: “Ne, populli i Kosovës, të vendosur për të ndërtuar një ardhmëri të Kosovës si një vend i lirë, demokratik dhe paqedashës, i cili do të jetë atdhe i të gjithë qytetarëve të vet”. Pra, për të ‘ndërtuar të ardhmen’, duke mos përmendur as këtu, por, as edhe në vazhdim ‘të kaluarën’.A duhet të rikthejmë kohën dhe të përmbysim gjithçka që është bërë? Natyrisht se jo. Madje kjo është e ditur, dhe që mëtohet. Sepse edhe po ta mendonim këtë, kjo është e pamundur. Por, ajo që duhet bërë është bashkërendimi dhe hartimi i politikave të përbashkëta, të cilat, lidhjen emocionale që ekziston sot, ta kthejnë në një lidhje fizike, e cila për shumë kohë nuk ka ekzistuar.Më 2012 do të jetë 100 vjetori i shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë. Gati njëqind vjet pas nuk ka politikë të tillë.
- - -
Botuar ne "Zeri" 1 shkurt, dhe "Express" 2 shkurt 2010

DITË QË NDNRYSHOJNË BOTËN TONË?!

Nga: VALMIR ELEZI
- - - - -

Që “Asgjë nuk mund të realizohet pa njerëzit”, dhe që “Asgjë nuk është e qëndrueshme pa institucionet”, e thënë nga Zhan Mone, nuk është diçka e re. Kur kontinenti i vjetër, Evropa, ishte në rrezik të zhdukej, apo njerëzit filluan t’i merrnin më me seriozitet profecitë e ndryshme, në lidhje me vdekjen e kontinentit, për shkak të gjendjes së vështirë pak kohë pas përfundimit të luftës së dytë botërore, filloi të jetësohej ideja e një Evrope të “unifikuar në diversitet”. Edhe Mone ishte pjesëmarrës i kësaj. Qëllimi, qysh edhe atëherë, por edhe tashti, është të ndërtohen institucionet të cilat do ta rikthenin ndikimin e Evropës në politikën globale. Sepse, në atë kohë fati i saj vendosej mes Uashingtonit dhe Moskës. Mjaftonte shënjimi i vijave me dorë të lirë nga Rusvelti dhe Stalini mbi hartën e Evropës.

Arsyeja pse po i përmend të gjitha këto, nuk është se: kam frikën nga rreziku i zhdukjes së kësaj që ka arritur Kosova, brenda një momenti, sepse, në përgjithësi, e kaluara ka qenë më e rrezikshme sesa e tanishmja. Porse, është pikërisht ndërtimi i atyre institucioneve që bëjnë të qëndrueshme ‘diçka’.

Teoritë e ambiciozëve shkojnë edhe përtej kësaj, që zgjerimi i BE-së, mund të kalojë “normalitetin”. Dhe, pra, nga një periudhë “me një këmbë në varr”, deri tek një epokë që rikthen ndikimin e saj.Përmendja e gjithë kësaj, është në kontekstin e njerëzve që do të jenë ndërtues të institucioneve demokratike, që ai që i zgjedh e dinë se po e bënë këtë.

Sipas teorisë bashkëkohore politike, mbajtja e zgjedhjeve demokratike e pluraliste, është element, jo i nevojshëm, por, i domosdoshëm, i funksionimit të demokracisë, në një vend. Lokalet e 15 nëntorit, ndodhën pa ndonjë problem të madh, që do të rrëzonte idenë e përmirësimit të vendit tonë. Por, ç’gjë i dalloi këto zgjedhje nga të gjitha të kaluarat?!

Lawrence Mayer, kulturën politike, e ka renditur, si njërin nga faktorët kryesor që ndikon në formimin e identitetit politik të vendëve. Sipas teorisë së tij, qëndrimet politike mund të ndahen në tre lloje: autoritariste, barazitare dhe respektuese. Qëndrimi autoritarist, sipas autorit, nënkupton: besimin e verbërt të qytetarëve për pushtetmbajtësitë, duke i konsideruar si të pagabueshëm, duke mos i dhënë llogari atyre që i kanë zgjedhur. Qëndrimi barazitar, përmbledhet në faktin se, qytetarët janë të bindur se çdonjëri nga pjestarët e tyre 'mund' dhe 'është në gjendje' të qeverisë me vendin. Dhe, qëndrimi respektues, që konsiston një përzierje e dy qëndrimeve të përmendura.Ideja e përkrahjes dhe besimit të verbërt për pushtetmbajtësin lokal apo edhe më gjerë, si të pagabueshëm, është në kundërshtim edhe me idenë se, ekzistenca e një shoqërie të lirë mbështetet në virtytet qytetare të anëtarëve të saj, duke pranuar se, nuk mund të posedosh të drejta pa detyra.

Pra, mungesa e theksimit të një kulture politike të mirëfilltë, respektivisht barazitare, veçmas deri para pak kohësh, ka bërë që populli (gjithkushi) të ndikohet shumë lehtë, duke mos thirrur ndryshimin. Shpjegimi i kësaj qëndron në atë se: “Publiku nuk është konkret dhe i materializuar, por është vetëm një konstruksion i ndërtuar nga fjalimet demagogjike të folësit“.

Qoftë zgjedhjet e kaluara, por, edhe këto të mabjtura rishtas, lënë të kuptohet se janë mundësi që të thehet “tradicionalizmi“ i të votuarit, që mbante gjërat të “palëvizshme“. Por, e arritura e këtyre zgjedhjeve, për dallim prej tjerave, është fryma pozitive e pranimit të realitetit politik, nga komunitetet, veçmas ai serb. Që kjo është mënyrë e veçantë e pranimit të ‘diçkahit’ tregojnë edhe emrat e subjekteve politike serbe, të cilët përmes mënyrës së vjetër, po e pranojnë gjendjen e re.

- - - -
Botuar në gazetën "Express", Prishtinë.