INTERVISTË me: LUTFI HAZIRIN

HAZIRI: KOALICION PËR INTERESA SHTETËRORE, JO PËR ‘DASHNI’

• E ndien mungesën e Rugovës. Thotë që kjo mungesë po vërehet edhe në jetën tonë. Koalicionin me PDK-në e konsideron si interes shtetëror, e jo ‘dashni’.
• Thotë që LDK-ja është themeluese e kësaj Kosove që e jetojmë sot...
• Blerim Kuqit i ka uruar sukses në AAK.
• Periudhën e bashkëqeverisjes e konsideron si më historike që e ka pasur Kosova.

Flet Lutf Haziri, nënkryetar i LDK-së, në një intervistë të realizuar për Magazinën TREND

§

PRISHTINË, MAJ 2009 – LIDHJA DEMOKRATIKE E KOSOVËS QË NGA FORMIMI I SAJ PO KALON NËPËR PERIUDHËN MË TË VËSHTIRË. DISA NGA FIGURAT E RËNDËSISHME NGA KJO PARTI, PAS ‘KUVENDIT TË KARRIKEVE’ IKËN DHE KRIJUAN NJË PARTI TË RE. NDËRSA SOT EMRA TJERA PO LARGOHEN NGA KJO PARTI. TË GJITHA KËTO PO NDODHIN NË LDK PAS VDEKJES SË RUGOVËS, E CILA, E KA TË PRANISHME MUNGESËN E TIJ.

Intervistoi: VALMIR ELEZI

Z. Haziri, na intereson të dijmë se çfarë po ndodh në Lidhjen Demokratike të Kosovës?

Haziri: Ajo që po ndodh në LDK ka të bëjë me procesin e brendshëm të reformave. Në frymën koncensuale, LDK-ja po vazhdon ndërmarrjen e të gjitha masave që kanë të bëjnë me implementimin e pakos së parë, tashmë të vendosur, besojmë që shumë shpejt do të hyjmë në procesin e ndërtimit të kornizës programore, të përgatitjes së procesit që definon vizionin për Kosovën europiane. Është hapi i dytë me të cilin LDK-ja do të paraqitet me platformë të re, e cila në ideologjinë rugoviane do të pretendon që ta përgatisim veten për zgjedhjet e ardhshme.

Ju përmendët ideologjinë rugoviane, në bazë të së cilës pretendon të vazhdon rrugën LDK-ja… A po arrin Lidhja Demokratike e Kosovës të gjejë vetën pas vdekjes së Rugovës?

Haziri: Po sigurisht që mungesa e themeluesit dhe liderit ndikon shumë te partia politike, në këtë rast edhe tek ne. Mungesa e tij, po vërehet edhe në jetën e Kosovës. Sidoqoftë, ndërtimi i atyre vlerave politike që është punuar shumë në këtë drejtim, mendojmë që është baza kryesore që në të ardhmen do të ecim. Vlerë politike është tolerance politike, mirëkuptimi, angazhimi i përbashkët për shtet, ruajtja e unitetit, bashkimi i njerëzve për qëllime që shteti të jetë funksional, demokratik dhe mbi të gjitha prosperues për njerëzit.

LDK-ja dhe LDD-ja thirren në filozofinë pacifiste të Rugovës... Por, ndodhi që LDD-ja u krijua pas një kuvendi jo paqësor… Komenti i juaj?

Haziri: LDD-ja është dal nga LDK-ja në shenjë të paknaqësive me zhvillimet në kuvendin e fundit, dhe absolutisht është vendim i tyre. Shihet rezultati që pas zgjedhjve të fundit ka ndikuar shumë në humbjen e LDK-së. Por, kështu e ka jeta politike, njerëzit e gjejnë veten dhe shkojnë në grupim tjetër. Rugova si filozofi i takon gjithë popullit të Kosovës, edhe si autoritet edhe si emër, dhe të gjithë atyre që e plotësojnë filozofinë e tij politike. Është një njeri që ka marrë shumë çmime

ndërkombëtare për politikën e tij, për angazhimin e tij në interes të drejtave dhe mbrojtjes së popullit të vet. Është diçka që gradualisht koha do ta dëshmojë. Por, ajo që do t’i ndajë edhe në Kosovë, është se, Rugovën ka njerëz që e kanë dashur së gjalli, që e kanë respektuar dhe mbështetur politikisht. Dhe ka njerëz që e dojnë Rugovën së vdekuri, që nuk kanë mundësi ta mbështesin politikisht që thirren në emër të tij. LDK-ja e

ka pasur për nder që ta ketë kryetar dhe themelues. Ai e ka lënë LDK-në mbrapa si vlerë në jetën politike në Kosovë, dhe unë mendoj që ne do të ecim kështu.

Po ua bëjë këtë pyetje me qëllim që të dijmë nëse LDK, në zgjedhjet e ardhshme do ta përdor për imazh figurën e Rugovës sikurse në zgjedhjet e kaluara?

Haziri: Do të jetë çështje e zhvillimeve në përgjithësi, por, në zgjedhjet lokale ne do të koncentrohemi në zgjedhjen e problemeve lokale, probleme që lidhen me jetën e përditshme të qytetarëve. Roli ynë do të definohet me program alternativ, me angazhime konkrete, me ofrimin e programit të çdo komune specifikisht, në mënyrë që njerëzit të votojnë për programe.

Të gjitha këto, fjala vjen, largimi i Kuqit nga partia, pastaj krijimi i një partie të re nga LDK-ja pas kuvendit të karrigeve, pse ndodhën të gjitha këto në një parti që shquhej për unitetin përbrenda saj?

Haziri: LDK-ja ka qenë një lëvizje e madhe politike, e cila ne vete ka pasur të gjitha grupet e ndryshme branda saj, ideologjike, të interesit dhe grupet specifike që kanë përfaqësuar diçka. Nga LDK-ja kanë dal 13 parti politike për këto nëntëmbëdhjetë vite dhe shumë individ kanë hyrë e kanë dal. Ajo që LDK po bënë në këtë fazë, është profilizimi i saj si parti qytetare, moderne, e qendrës së djathtë, që për ideologji të vetën

e ka bërthamën e atij që quhet nacionalizëm modern. Duke e ndërtuar jetën politike në këto vlera, mendoj se do të arrijmë të përballojmë sfidat e passtatusit dhe problemet që janë aktuale në jetën tonë.

Ju e përmendët që prej viteve ’90-ta nga LDK-ja kanë dal 13 parti, por, dalja e LDD-së vjen pas një kuvendi jo paqësor, që nxjerr në pah plasaritjet që kanë ekzistuar në këtë parti...

Haziri: Në kuvendin e fundit ka pasur konkurim për lidership, jo në kuptimin se kush do të jetë, por, trasuesi i kësaj politike... sepse ne kemi pasur 4 kandidatë për postin e Kryetarit, të cilët dy kanë hyrë në rrethin për zgjedhjen finale. Votimi ka qenë demokratik, i transmetuar direkt për publikun, janë shtrënguar duart... Gjithçka ka qenë në proces të asaj që quhet vlerë demokratike. Zhvillimet e mëvonshme të këtij kuvendi kanë bërë që t’i qesin hije të keqe LDK-së, fatëkeqësisht. Çdo ndarje nuk është e mirëpritur, dhe tash kemi të bëjmë me një problem tjetër politik, që unë rezervohem ta komentoj. Sidoqoftë, kemi qenë në një periudhë të shtetndërtimit, dhe këto janë pjesë të procesit demokratik, që mund të përballohen vetëm me unitet. Mbetet që koha ta dëshmojë këtë. LDK-ja mbetet parti themeluese e shtetit, e cila ka ditur ta

artikuloj qartë kërkesën e popullit në vitet ’90-ta. Është parti që ka bërë pajtimin politik mes njerëzve, si pjesë e procesit të brendshëm... tani jemi në rrethana tjera, duhet ta integrojmë Kosovën në NATO dhe BE, që nuk janë sfida të përballueshme në këtë gjendje që tani është Kosova...

Ju thatë që LDK ka themeluar shtetin e Kosovës. Cilin shtet? Atë të viteve ’90-ta, që nuk ka vlejtur, apo këtë të 2008-s?

Haziri: Këtë Kosovë që është sot, e ka themeluar LDK-ja. Sigurisht që secili qytetar e ka pjesën e vet e poashtu edhe miqtë tanë kanë kontribuar. Por, ne kemi qenë udhëheqës dhe vizionarë në ndërtimin e këtij shteti.

Është bërë e madhe largimi i Blerim Kuqit nga LDK-ja dhe kalimi i tij në AAK… Pse iku Kuqi nga LDK-ja?

Haziri: Besoj që duhet ta pyesni Kuqin për këtë…

Do të thotë nuk ka ndonjë konfirmim zyrtar nga ana e LDK-së?

Haziri: LDK-ja nuk merret me vendimet e individëve. Ne e kemi mbështet, e kemi përgëzuar, i kemi uruar sukses. Tash e kemi konkurent, në kuptimin politik. Besoj që Aleanca e ka fituar një njeri të mirë.

AAK-ja përmes deklaratave zyrtare, ka thënë që ikja e Kuqit nga LDK-ja dhe përcaktimi i Kuqit me vetdëshirë për të konkuruar për kryetar të Suharekës, do të bëjë që kjo parti të humb bastionin e saj të dikurshëm, Suharekën. Komenti i juaj?

Haziri: Këto janë deklarata të partive politike dhe unë e respektoj synimin e tyre. Por, LDK-ja në zgjedhjet e ardhshme do të jetë shumë konkuruese dhe partia kryesore rivale mbetet PDK-ja, ndërsa tjerat janë pjesë e procesit politik.

Çfarë janë përgatitjet e LDK-së për zgjedhjet lokale?

Haziri: Do të mbahen kuvende të jashtëzakonshme në disa degë. Do të bëhen konsolidime të brendshme, ristrukturime, nominimet e hershme për kryetar të komunave, janë pjesë e politikave tona të përgatitjes për zgjedhjet.

Ju thatë që partia kryesore rivale e LDK-së është PDK-ja. Nëse flasim për më larg se zgjedhjet lokale, a e paramendoni një koalicion tjetër me PDK-në?

Haziri: Ne edhe këtë koalicion e kemi për interes të shtetit, nuk e kemi për ‘dashni’. Sepse, LDK-ja dhe PDK-ja, janë konkurent të natyrshëm politik, të cilat kanë pasur dallime ideologjike, vazhdojnë me qenë partner në qeverisje, vetëm për një motiv, ta ndërtojmë Kosovën. 17 shkurti nuk kishte për të qenë kaq i lehtë po të mos ishte ky koalicion kaq i madh. Besoj që një ditë kur LDK-ja do të arrij të bëhet parti e parë, në do të qeverisim edhe vetë. Por, aty ku është interesi i vendit, jemi të gatshëm të hyjmë në kompromise dhe sakrifica.

Si e vlerësoni këtë periudhë të bashkëqeverisjes?

Haziri: Periudha më historike që Kosova e ka pasur.

Magazina TREND, nr. 3 / Maj 2009, Prishtinë, Republika e Kosovës

KOSOVA, MES TË SHKUARËS dhe TË ARDHMES?

VALMIR ELEZI

- - -

Ndodh te ne, që, të ardhmen ta paraqesin edhe si objekt të studimit të historisë, duke i thënë ‘historia e së ardhmes’ (pa kaluar e ardhmja), që njëherit rrëshqasin në një lluft logjik dhe në një paarsyeshmëri, që paraqet një shfaqje të hapur të injorancës. E kam dëgjuar aq shpesh saqë kam harruar edhe emrin se kush përshembull e përdori i pari. Apo s’ka aspak rëndësi…

Pra, vetëm e shkuara mund t’i kalojë historisë për studim. E ardhmja që është vetëm si e tillë nuk i takon historisë. E ardhmja bëhet objekt i studimit të historisë vetëm atëherë kur kalon dhe kur i kalon asaj. Pra, kur ajo bëhet e shkuar. E jo siç ndodh zakonisht që disa ‘të ardhmen’ e bëjnë objekt të studimit të historisë edhe atëherë kur është e tillë, pra, e ardhme, ajo që nuk dihet. Që, duke qenë e tillë, nuk mund të studiohet. Siç nuk mund të shkruash studimin për një betejë që nuk ka ndodhur kurrë.

Ngjarjet e kohëve të fundit kanë bërë që të mendojmë elementet mbi të cilat qenka i ndërtuar shteti i Kosovës. Kushtetuta e shtetit tonë e tregon më së miri këtë. Kosova nuk është e projektuar në bazë të së shkuarës, në bazë të sakrificës së brezave, në bazë të gjakut të dëshmorëve! Kosova është projekt i ndërtuar në të ardhmen, në bazë të asaj që do të ndodh. Përmes disa festave zyrtare ku bëjnë pjesë dita e dëshmorëve dhe e flamurit, ka mbetur lidhja e vetme e jona me të shkuarën, por, e pamjaftueshme për të mos i thënë këto. Merreni Preambulën (Pjesa Ideore) e Kushtetutës, aty duke mos shkruar për të shkuarën vë në pikëpyetje nëse ka ndodhur ndonjëherë. Në këtë Pjesë thuajse gjithçka është e përqëndruar në të ardhmen, fjala vjen sikurse në fillim të saj, e që është: “Ne, populli i Kosovës, të vendosur për të ndërtuar një ardhmëri të Kosovës si një vend i lirë, demokratik dhe paqedashës, i cili do të jetë atdhe i të gjithë qytetarëve të vet”. Pra, për të ‘ndërtuar të ardhmen’, duke mos përmendur as këtu, por, as edhe në vazhdim ‘të kaluarën’.

Madje sikur Kosova të ndërtohej në bazë të konceptit të historisë, të gjakut të derdhur për këtë tokë, do të shpaloste një projekt ‘të të kundërtave’. Pse? Serbët e Kosovës “parapëlqejnë” projektin e shtetit të Serbisë, që e parasheh Kosovën si pjesë të saj, e dominuar nga jo shumica në këtë vend. Shqiptarët “parapëlqenin” projektin e shtetit kombëtar, ku do të dominonte shumica në këtë vend, dhe i ndërtuar në bazë të historisë së tij, që në ekzistencën e tyre njeh vetëm anën e errët të tyre. Natyrisht se, njerëzorja i përket shqiptarëve të Kosovës. Por, dihet që negociatat kanë sjellur edhe kompromisin (e dhimbshëm), duke “balancuar” zgjidhjen e kësaj çështjeje. Duhet pasur parasysh se, kjo zgjidhje nuk duhet të krijojë bindjen se, nuk mund të forcohemi si të tillë, dhe që, kjo do ta bëjë Kosovën një shtet të kufizuar, e që, nuk do të arrinte synimet për t’u forcuar të paktën për të qenë në gjendje të përballet me politikat grabitëse a jo humane të akademikëve kriminelë, të vendëve fqinje, që kanë pretendime territoriale, të ndërtuara nga ata, e më pas edhe të realizuara nga shteti.

Në romanin e tij të njohur “Tri këngë zie për Kosovën”, Ismail Kadare, përshkruan kontradiktat që kanë shoqëruar popullin shqiptar dhe atë serb, për shumë shekuj. Edhe atëherë kur guslari serb, Vladan, dhe lahutari shqiptar, Gjorg Shkreli, ishin në të njëjtën anë, pra kishin ardhur me princin dhe kontët e tyre, Llazarin dhe Gjergj Balshan, për t’i kënduar lavdisë së tyre, në luftë kundër armikut të përbashkët. Në natën e fundit para betejës së Kosovës, së bashku me ta, guslari serb dhe lahutari shqiptar kishin shkuar në shatorren e aleatëve, ku të gjithë ata ishin bashkë dhe kishin filluar të këndonin. Fillimisht, guslari serb këndonte: “Dilni serbë, se shqiptarët na e morën Kosovën”, dhe më pas lahutari shqiptar: “Ngrehuni shqiptarë, Kosovën po e merr shkjau”. Kjo tregon se, këngët shqiptare dhe serbe në çdo gjë janë të kundërta, por, edhe më shumë se, në një këngë.

Projekti i ndërtimit të shtetit të Kosovës, i menduar në disa parime të demokracisë liberale, ndër tjerash, të drejtat dhe liritë e njeriut, nuk është në kundërshtim me mëtimet e shqiptarëve të këtij vendi, në të kaluarën. Lexojeni historinë tonë dhe do ta vëreni që, asnjëherë shqiptarët nuk kanë pasur as ambicie territoriale-pushtuese, as ekonomike, pra, nuk kanë zhvilluar luftëra për arsye të tilla, ose të një niveli të përafërt. Zakonisht kanë bërë luftëra për arsye se, kanë qenë të detyruar si pasojë e mungesës së këtyre lirive, fjala vjen, mungesa e të drejtave elementare për jetesë, për zhvillimin ekonomik, arsimor a politik, që njëherit, këto të drejta, parashihen edhe në dokumente relevante ndërkombëtare.

Janë dy çështje që rrallëherë thuhen në lidhje me këtë. Çështja e parë është se, të gjithë e dimë këtë. Dhe, çështja e çështjes së dytë është se, a do të thotë kjo që, kemi filluar të mësohemi me këtë?
- - -
Botuar në TREND, 19 mars 2008, dhe Express 26 mars 2008.

BASHKIMI EVROPIAN dhe KOSOVA

VALMIR ELEZI

- - -

Në kohën kur Evropa kishte rrezik të zhdukej siç thonin profecitë e shumta në lidhje me vdekjen e këtij Kontitneti të Plakur, kishte filluar të jetësohej ideja (e shprehur shekuj më parë nga shumë teoricienë) e një Evrope të bashkuar në dallueshmëri. I “lindur” pas Luftës së Dytë Botërore, preokupimi i tij, i parë, ishte që të bashkojë kombet dhe popujt e Evropës, e njëkohësisht të parandalonte më të keqen, e mundshme. Nuk i kam besuar asnjëherë asaj se, gjoja BEThÇ na qenka krijiuar për të pamundësuar forcimin e sërishëm të Gjermanisë (të mundur), për një arsye të vetme: në atë kohë, në të gjithë Evropën u vendos një sistem rigoroz i racionimit të ushqimit dhe tani në shumë vende racionet ishin më të vogla sesa në kohën e luftës. E, ai që humbiste triskat e racionit të ushqimit vuante nga uria.

Në fakt qëllimi i amerikanëve kur hynë në Luftën e II Botërore ishte: të fitonin luftën dhe të kthenin djemtë në shtëpi. Por, kur më 1948 Stalini i kishte thënë Kardelit ministrit të jashtëm të Jugosllavisë se, “ne kurrë nuk do të lëvizim nga Gjermania”, atëherë për amerikanët një qeveri policore nuk mund të mirëpritej dhe të pritej në heshtje pranuese.

Disa nga vendet më të fuqishme të Bashkimit Evropian kanë njohur pavarësinë e Kosovës. Edhe përkundër faktit se, disa nga vendet e kësaj organizate nuk e kanë bërë një gjë të tillë deri më tashti. Është interesant edhe një fakt tjetër, mosnjohja deri më tashti e pavarësisë së Kosovës nga vendet e ndryshme islame, kur shqiptarët kanë qenë jo shumë kohë më parë, shpeshëherë të pafavorizuar për shkak të besimit (të të shumtës), që përkon me të tyre, dhe të etiketuar “padrejtësisht” si islamik fundamentalistë...

Për shumëkënd ideja e Bashkimit Evropian, respektivisht e ardhmja e tij, mund të jetë dyshuese. Këta i besojnë dyshimit të tyre, dhe besimin e gjejnë në shprehjen e dekartiane: “Mos dysho në dyshimin tënd”. Gjendja reale tregon se, slogani “të unifikuar në diversitet” nuk ka gjetur zbatueshmëri të theksuar. Lënja jashtë tij edhe Turqinë zbeh të tashmen e kësaj superstrukture shtetërore, më saktësisht domëthënien e këtij slogani. Ajo parashtroi kërkesë për pranim më 1987. Orari për Turqinë është më pak i qartë. Turqia është një prej partnerëve më të vjetër tregtar të BE-së, me një marrëveshje asocimi që nga 1963, që tashmë përfshin bashkimin edhe të doganave.

Edhe pse kërkohet që misioni EULex të funksionoj nën UNMIK, deri më tashti nuk është dhënë asgjë përfundimtare për mënyrën e fillimit të funksionimit të këtij misioni. Misioni i Bashkimit Evropian në Kosovë është i pari i këtij lloji, që pritet të praktikohet. Kësisoj, edhe në Kosovë, disa individë, grupe a çfarëdoqofshin, vetë misionin evropian e shohin me skepticizëm, shpeshëherë duke i dhënë tiparet që i përgjasojnë misionit të Kombeve të Bashkuara, respektivisht UNMIK-ut.

Për vazhdimin e misionit të UNMIK-ut (edhe nëse i rikonfiguruar paraqitet si “engjëll”) vlerësimi është i pavolitshëm, bazuar në atë se, demokracia në Kosovë (demokraci i thënqin) gjatë këtyre viteve të pasluftës ka qenë e pakontrolluar dhe me një kryeadministrator Kosova i ngjante një monarkie të vonuar, e paarsyeshme për vetë faktin se, në këtë vend që nga 99-ta kanë qenë të pranishme shtete që për nga regjimi janë demokraci liberale... Meqenëse qëllimi kryesor i shtetit është të rris mirëqenien e qytetarëve–shtetasve, misioni i Bashkimit Evropian mund të ndihmoj në këtë drejtim, por, jo edhe nën ombrellën e UNMIK-ut, për shkak që puna e tij nuk ka dhënë diçka të tillë. Sipas një profesori tim, kohëve të sotshme, shumë njerëz në perëndim, marrin gradën doktor shkence duke pasur për disertacion doktorature tema të natyrës për shkeljen e të drejtave të njeriut në Kosovë, ku për më tepër UNMIK-u që në Kosovë ka ardhur nga OKB, e që kjo e fundit është organizëm që ka për qëllim, ndër tjerash, mbikqyrjen e respektimit të të drejtave të njeriut. Andaj, vazhdimi i mëtejshëm i misionit të UNMIK-ut në Republikën e Kosovës, pas 15 qershorit, bënë që edhe misioni i Bashkimit Evropian të shihet me skepticizëm, me theks të veçantë i futur nën ombrellën e të parit.

Duke e cituar Pol Valeri se, “në histori nuk ka budallallëk më të madh sesa rivaliteti ndërmjet shteteve evropiane dhe se politika evropiane nuk përputhej me mendimin evropian si për sa i përket thellësisë së tij, ashtu edhe anës cilësore. Fuqia rrezatuese dhe e qëndrueshmërisë të qytetërimit të saj ishte shkatërruar nga grindjet e saj të brendhsme”. Pas Luftës së II Botërore, popujt e Evropës ishin duke paguar një çmim të lartë për grindjet ndërmjet vendëve të tyre. Kurse e ardhmja politke e Evropës (“fati i kontinentit”) vendosej ndërmjet Ëashingtonit dhe Moskës.

Kohëzgjatja për aderim, në të ardhmen, e Republikës së Kosovës në strukturat e kësaj superstrukture shtetërore, do të jetë edhe produkt i vetë Bashkimit Evropian. Sepse në njëfarë mënyre, Bashkimi Evropian përmes misionit të tij, është bashkëpjesëmarrës i projetimit dhe ndërtimit të së ardhmes së Kosovës!
- - -
Botuar në Express, 2008.

PARAJSA KA HUMBUR?

VALMIR ELEZI

- - -

Ka shumë e shumë shkencëtarë që janë munduar e po mundohen ta gjejnë vendndodhjen e “parajsës së humbur”, të ashtuquajtur Kopsht i Edenit, ku mendohet të kenë jetuar dy njerëzit e parë, duke e sprovuar vetën përmes krijimit të hartave nga më të ndryshme, por, zor që të bien në një mendje.

“Parajsa në LDK” po përcaktohet “në të shkuarën”, edhe pse jetojnë ende disa që i kanë takuar asaj. Madje, për disa është sikur kurrë nuk kanë qenë në të. Kjo ka filluar edhe largimin e disa individëve nga zyrat, pasi nënkuptohet nga “shokët” e tyre se kanë qenë shkaktarë të prishjes së temperaturës konstante.

Adami dhe Eva nuk jetojnë më, dhe për faj të tyre të tjerët duhet të jetojnë jetën e (pa)përballueshme, që sigurisht nuk është idile. Por, Jehovai (sipas të krishterëve) nuk e ka harruar qëllimin e tij për tokën. Ai ka premtuar se do ta kthejë atë në një parajsë, ku njerëzit do të jetojnë përgjithmonë. Si do të arrihet kjo? Sipas një këndëvështrimi fetar (s’ka rëndësi nëse citoj nga njëri apo tjetri konfesion, se, në fund të fundit, më duket se të gjithë flasin për diçka që ka humbur) para se kjo tokë të bëhet parajsë, duhen shfarosur njerëzitë e ligj nga Perëndia.

Konkurrenca (e fortë brenda llojit) për kryetar të kësaj partie bëri që në njërin nga kuvendet zgjedhore të saj, të ndodhte ajo që në asnjërën prej subjekteve politike në Kosovë nuk ka ndodhur, madje, ishte i çuditshëm fakti që kjo ngjante në Lidhjen Demokratike të Kosovës! Tashmë dihet se “kuvendi i rrahjeve me karrige” çoi në ndarjen e saj në dysh. U largua Daci, i mundur nga Fatmir Sejdiu që vjen nga Pakashtica e Podujevës, që ky i fundit, si garant i Kushtetutes duhet po ashtu të jetë simbol i respektimit të saj, po bën të kundërtën, atë që nuk ia ka mësuar as profesioni i tij si shkencëtar i shkencave juridike.

Ndoshta është mirë që “të mebetet mes shqiptarëve” që doktor Sejdiu për studime të thelluara ka qëndruar në Francë (Universiteti Paris 2) dhe në ShBA (Arizona State University), dhe që, ka publikuar shumë punime shkencore nga fusha juridike-historike dhe juridike-kushtetuese. E, mos të harrojmë ta mbajmë të fshehur që, është edhe autor i disa librave të veçantë nga këto fusha.

Veprimi i shkencëtarëve dhe shkrimtarëve, duke u munduar kaq shumë të japin mendime për vendndodhjen e parajsës tokësore, bëri që kjo të humbiste efektin e saj origjinal, nostalgjinë për pastërtinë e humbur. Andaj, për disa emra mitik që u përmendën këtu nuk është e rëndësishme forma e emërtimit të tyre, sepse theksin duhet ta vendosim më shumë për domëthënien e asaj që kanë shkaktuar.

Edhe Servantesi te “Don Kishoti” ka shkruar për këtë gjë. Sanço takohet me një fqinjin e tij të vjetër, arapin Rikote, i cili pasi u shpërngul nga Spanja, ishte kthyer në vendlindjen e tij si pelegrin. “Për disa ishte një dënim i drejtë ai i dëbimit, por për ne ishte dënimi maksimal”.

Servantesi i rrebeluar me romanet kalorsiake të kohës së tij, kishte nisur personazhin e vet për të ndrequr padrejtësitë e botës.

Sa keq që në LDK nuk ka një të tillë. Por, edhe sikur të kishte rezultati do të ishte i njëjtë, ngaqë, diku dergjet Don Kishoti, kishte me vete një kal fort të zotin.

Dikur Rugova kishte krijuar një gjendje paqeje përbrenda këtij subjekti, por, që në kuvendin e parë të kësaj partie (pa të) “zëri i Demonit” filloi të dëgjohej. Në fushatën për zgjedhjet e nëntorit, LDK dhe LDD përdorën për imazh figurën e një njeriu që nuk jetonte më. Kjo tregonte më shumë mungesën e një figure unifikuese pas Rugovës, sesa që e bënte për të nderuar atë, i cili, për shumë kohë kishte mbuluar plasaritjet dhe një lloj fragjiliteti brenda partisë, të cilës, portreti i një njeriu të tillë i duhet më së shumti tashti. Gjatë kohës së Rugovës, LDK ka pasur një përparësi në krahasim me të tjerat, saqë, shumëkush ka dashur të “shëtiste” nëpër të.

Në LDK shkaktarin e kësaj gjendje filluan ta kërkonin (edhe) jashtë saj, duke harruar të shikonin brenda. Sepse, dy veta ishin në parajsën tokësore. Prandaj, ku ishe ti, Adam, kur Eva nuk sillej mirë? Përgjigjja është se, të dy bashkë mëkatuan dhe “u larguan” nga kopshti i parajsës.

Andaj, i dashur lexues duke menduar që këta rreshta do të mbeten mes nesh, kisha dëshiruar që (mos) të veproni sikurse John Milton që vajtonte “parajsën e humbur”, madje (mos) kërkoni për të!
- - -
Ky artikull ëwshtë botuar në “JAVA”, “Express”, “InfoPress” & “55-a

NËN HIJEN E MURIT TË BERLINIT?

VALMIR ELEZI
- - -

Astrid, një studente gjermane që punonte si kamariere në një lokal, në Berlinin Perëndimor (pak metra larg kufirit që kishte ndarë Gjermaninë dhe botën në përgjithësi), kur dëgjoj se, do të hapej muri i Berlinit, mendoj të shërbente pije edhe për ushtarët kufitarë, të cilët nuk kishin ide se, çfarë do të ndodhte dhe kësisoj nuk i pranuan pijet. Por, disa orë më vonë, gjermanët mund të kalonin lirshëm në të dyja anët. Dhe ky kalim u shëndërrua si formë pelegrinazhi, që grisi ‘perden e hekurt’.
E fillova këtë shkrim, me këtë titull pyetës, me qëllim që të bëjë një pyetje tjetër, më vonë!
Të pakënaqur me shpalljen e pavarësisë së Kosovës, serbët, në Serbi dhe në Kosovë vijojnë të shfaqin paknaqësinë, duke protestuar (edhe në forma të ndryshme), gjë që thuajse askush nuk e kishte parashikuar, këtë mënyrë të shfaqjes së mllefit shkaku i humbjes së ‘djepit’ të tyre.
Vendosja e barrikadave nga ana e ruajtësve të rendit pikërisht mbi urën e lumit Ibër dhe duke ‘mos’ qenë në pjesën e protestuesve serbë (jo për të protestuar me ta) kanë lejuar të ‘’shqetësohet’’ opinioni se, gjoja këtu përfunduaka kufiri i Republikës së Kosovës. Madje policët e UNMIK-ut, në njërën nga protestat kishin marrë edhe nga një foto si kujtim, për shërbimin e tyre, që u tregua se, mund të kushtojë me jëtë, siç i ndodhi një polici ukrainas.
Shpallja e pavarësisë nënkupton që pavarësia dhe sovraniteti i shtetit tonë, të vlejë për një territor me një siperfaqe afër njëmbëdhjetmijë kilometra katrorë. Por, në anën tjetër, pamja reale që e marrim nga veriu i Kosovës, lejon të bindesh, për mungesën e ushtrimit të sovranitetit nga organet përfaqësuese dhe shqetësimi është bindës. Disa përpiqen që këtë gjendja ta shfrytëzojnë për kredo politike, duke harruar që paraprakisht edhe ata kishin qenë pjesë e një rrugëtimi të tillë. Kam bindjen se, cilido që kishte qenë sot në drejtimin e shtetit të Kosovës do të përballej me mungesën e mundësisë për të vepruar si sovran, në atë që sot mund të quhet i tillë. Është interesant edhe reagimi i disa lidervë të serbëve të Kosovës, në lidhje me mbajtjen e zgjedhjeve lokale serbe të 11 majit, brenda territorit të Republikës së Kosovës. Kësisoj, Rada Trajkovic, për dallim nga kolegët e saj Oliver Ivanovic dhe Nebojsa Jovic, është shprehur se, nuk do të marrë pjesë në këto zgjedhje, që sipas saj nuk paraqesin ndonjë zgjidhje për popullin serb të lënë jashtë Serbisë, duke mos mohuar pjesëmarrjen e saj në zgjedhjet parlamentare...
Monument i rëndësishëm ballkanik, është edhe Ura e Mostarit. Ajo është emblemë e qytetit, që ka marrë emrin e saj. Arkitekti osman Mimar Hajrudin e ndërtoi atë në mes të viteve 1556–1566. Ura e Mostarit llogaritet të jetë ura më e gjatë harkore nga guri, në botë, dhe atë me vetëm një hark. Nga koha e përfundimit të luftës në Bosnjë deri më 2004, me ndihmën e UNESCO-s dhe të Bankës Botërore janë riparuar dëmet e shkaktuara nga lufta, në atë vend. Diku në mes të vitit 2004, në praninë e përfaqësuesve të 60 shteteve, ajo është hapur në mënyrë solemne. Nga korriku 2005, ajo është trashëgimi kulturore e botërore. Ura e Mostarit është konsideruar si simbol i pajtimit dhe i bashkëpunimit ndërkombëtar. Ajo edhe më tutje e mban epitetin e simbolit të bashkëjetesës së komuniteteve të ndryshme kultutore, fetare dhe etnike.
Pamja që ne e marrim nga Ura e Ibrit në Mitrovicë, ‘radikalisht’ ndryshon nga domethënia e urave, qëllimi kryesor i të cilave është bashkimi, e jo ndarja. Dikur edhe Ura e Mostarit kishte pamjen e njëjtë me atë të urës mbi lumin Ibër. Ajo, sot bashkon pjesë të Federatës Boshnjake! Bosnja akoma vazhdon të qëndroj pezull sa i përket zgjedhjes së qëndrueshme dhe përfundimtare të statusit të saj politik. Konstitucionalisht, Bosnja tashti nuk ka një sistem unik kushtetues, sepse, sistemi kushtetues i këtij vendi përbëhet nga tri kushtetuta themelore...
Rrjedhimisht, pyetja që bëhet është se, a e kemi humbur atë që nuk e kemi? Është shqetësuese apo bindëse kjo gjendje, sigurisht pritet të shihet në të ardhmen e afërt, në rast se, jemi dëshmitarë të vërtetimit të domëthënies së urave, por, jo sikurse Ura e Mostarit (bazuar në një shpjegim më ndryshe, jo vetëm në domethënien e saj të ‘zakonshme’, të bashkimit apo lidhjes), në Federatën Boshnjake. Por, në atë që, boshnjakët falenderojnë perëndimin për ndalimin e luftës por, jo edhe për zgjedhjen ‘e gjetur’!
- - -
Botuar në gazetën “Express” (Prishtinë) – 23 prill 2008 & “Gazeta 55” (Tiranë) – 23 prill 2008

SHQIPËRIA, GJENDJA NATYRORE DHE PADREJTËSI: E KONTRAKTUAR

VALMIR ELEZI

- - -

Ngjarja tragjike që ndodhi në fshatin Gërdec, afër Tiranës, ka tronditur jo vetëm opinionin e gjerë të këtij shteti por, edhe më gjerë.
E vetmja gjë që dua të absolutizojë këtu është kjo se, "Absolutisht, nuk duhet të absolutiozohet asnjë cilësi". Ne shihnim kryeminstrin Berisha, të shtetit amë, i cili si personi më me pushtet (konstitucionalisht), nuk ia kishte idenë se sa kishte të punësuar aty, dhe këtë informacion e merrte nga njerëzit e hospitalizuar, të traumatizuar, në vend se ata t’i pyeste në mënyrë të theksuar për shendetin e tyre. Shqipëria një vend që synon t’i bashkangjitet Bashkimit Evropian dhe NATO-s, kthen ecjen e saj prapa?!
Tre autorë të mëdhenjë që kanë hyrë në historinë e mendimit politik, Thomas Hobbes, John Locke dhe Jean Jacques Rousseau, kanë shpjeguar mënyrën e krijimit të shoqërisë civile, nga primitivizmi (gjendja natyrore).
Thomas Hobbes, ka shpjeguar se, në një gjendje anarkike (në këtë rast, primitive, pa pushtet) mbizotëronte frika e vazhdueshme nga rreziku i vdekjes së dhunshme, ndërsa në jetën e njeriut kishte vetëm varfëri dhe keqdashje. Për t’iu shmangur jetës së tillë në kushte anarkie, pasoja kryesore e të cilave është konflikti i gjykimeve individualiste dhe egoiste të së drejtës, njerëzit ndoqën diktatin e ligjeve natyrorë (ligji i parë i natyrës, është se çdo njeri duhet të ‘kërkojë paqen dhe të ndjekë atë’, ndërsa ligji i dytë i natyrës, thotë se, ‘çdo njeri ka dëshirë të jetë i kënaqur, që liria, që ai ka mbi të tjerët, të jetë e barabartë me atë që të tjerët e kanë mbi të) duke kërkuar paqe, duke mohuar disa të drejta dhe liri, duke hyrë në një marrëdhënie shoqërore, nga e cila krijuan një njeri artificial, ‘Leviatanin’, të quajtur shtet (comonvelth).
John Locke në veprën e tij, ‘Dy traktate mbi qeverisjen (civile)’, ka shpjeguar më ndryshe jetën në ‘gjendjen natyrore’ , dhe për dallim nga Hoobes-i, ku mbizotëron ‘lufta e të gjithëve kundër të gjithëve’, tek i pari (në këtë fjali), në gjendjen natyrore kemi nje gjendje të paqes, të vullnetit të mirë, ndihmës së ndërsjellë, e poashtu edhe të mbrojtjes së ndërsjellë. Pra, në gjendjen natyrore, njerëzit jo vetëm janë të lirë por, edhe të barabartë
Kurse, Jean Jacques Rousseau, në veprën e tij, ‘Kontrata Sociale’, i cili akuzonte civilizimin modern për pabarazitë e shumta midis njerëzve, konsideronte se, në ‘gjendjen natyrore’, të gjithë njerëzitë ishin të lirë dhe të barabartë, ku kanë ekzistuar vetëm pabarazitë fizike, shëndetësore, të moshës, etj.
Prapëseprapë, duhet t’i rikthehem mosabsolutizimit të këtyre cilësive, për faktin se, në një gjendje të tillë anarkike, nuk kishte as art, as germa e as shoqëri, dhe në Shqipëri funksionojnë në mënyrën e tyre. Porse, është e pamunudur që të mosthuash se në këtë shtet, ka hyrë frika e vdekjes në palcë dhe kësisoj, jeta është bërë e pasigurtë, sikur dikur. Fjalët ‘e drejtë’ dhe ‘liri’ thuajse nuk gjejnë vend në një shtet të tillë.
Njerëzit e ditëve të sotshme, në letra dallojnë me të vërtetë nga primitivët, por, edhe ligjet e krijuara nga vet ata, shpeshëherë mbesin e ‘zeza mbi të bardhë’ duke thyer ato, dhe në këtë rast ngushëllojnë vetën me një thënie se, "Rregullat janë bërë për t’u thyer".
Këta tre autor edhe pse dallojnë theksueshëm në pikëpamjet e tyre për format e qeverisjes, një gjë i bashkon, se, që të tretë pajtohen se njerëzitë përmes një kontrate, kaluan nga gjendja natyrore (pa pushtet) në një gjendje shoqërore (me pushtet).
Shqipëria një vend ku jeta e qytetarit të saj shpeshëherë vihet në pikëpyetje, me mirëqenie jashtë çdo standardi (të vendëve ku synon të aderojë), në vlerësime të shumta e renditur ndër vendet e para me korrupsionin e theksuar, e cila llogaritet si krah i fuqishëm i çështjeve aktuale shqiptare (gjendja post statusore e Kosovës, çështja e shqiptarëve në Maqedoni, Luginë të Preshevës, Mal të Zi dhe çështja e minoritetit Çam), do të ‘rikthehet’ në rolin e vëzhguesit pasiv, ngase ekziston rreziku i humbjes së besimit në institucionet e saj, nga jashtë kufinjëve.
Pikën mbi ‘i’ e vendosi edhe absurditeti i gazetares së zgjuar, Rudina Gjunga e cila në mënyrë banale, në fund të emisionit të saj ‘’Shqip’’, u shpreh për ngjarjen tragjike të Gërdecit, duke thënë se, ky 15 mars le të jetë për shqiptarët, një 8 mars sikurse për botën perëndimore. Bota shumë kohë më parë ka mësuar nga tragjeditë e tilla, mbase edhe më tragjike sesa kjo e Gërdecit, por, sipas Gjungës, duhet që ne ta ndiejmë në kurrizinin tonë në mënyrë që të vetëdijësohemi. Gjunga, ndër tjerash edhe një poete, besoj që e ka lexuar, se, duhet mësuar nga fatkeqësitë e të tjerëve, në mënyrë që gabimet e të tjerëve të mos përseriten, dhe një fjalë e tillë nuk duhet përligjur...
Dhe, kur kryeministër ishte Fatos Nano, në kohën e një tregjedie tjetër, më 2004, një deputet nga radhët e kryeministrit të tanishëm shqiptar, asokohe në parlament kishte recituar vargjet e epikut, Fishta: ‘’Qaj për ty moj Shqipni e derdhun n’lot se ditë gzimi skam un sot’’. Këtë gjë mund ta bëjnë edhe kundërshtarët e Berishës sot, pas Gërdecit, të përfitojnë politikisht mbi fatin e keq të të tjerëve. Dhe nëse thonë se, kjo e fundit është e pavërteta më e madhe. Bindem se, kjo është gënjeshtra më e madhe!
- - -
Botuar në gazetën “EXPRESS” (Prishtinë) – 23 mars 2008